Έχει κι ένα επίτευγμα η σημερινή δημοσιογραφία.Δίνοντας λόγο σε αμόρφωτους παρουσιάζει την κοινωνική αμάθεια.
Όσκαρ Ουάιλντ

Δευτέρα 20 Ιανουαρίου 2014

Στην καρδιά της απολιτίκ, ξενέρωτης και low profile Δυτικής Ευρώπης

Όταν έκανα τα χαρτιά μου για Εράσμους έβαζα τρείς επιλογές. Κωνσταντινούπολη, Ταλίν και Γάνδη. Το ξέρω, φαίνονται χωρίς κάποια συνειρμική ομοιότητα. Και τα κριτήριά μου; Το πρόγραμμα σπουδών στην αρχική σελίδα κάθε πανεπιστημίου υποδοχής, λίγο παιχνίδι στην πάντα (αν)αξιόπιστη Wikipedia, κανα δυο-τρεις κουβέντες με τρίτους που είχαν ταξιδέψει και κάποιες ώρες ρομαντικού-καψίματος σε Google earth και Google maps.

Κωνσταντινούπολη. “Too much για πρωτάρα”, λέω. Ταλίν; “Πού να τρέχεις στην Ανατολική Ευρώπη να ξεμείνεις κιόλας, μπεκροπίνοντας με κανα Μπόρις και καμιά Νατάσα”. Γάνδη. Ε, οκ Γάνδη. Βέλγιο ρε φίλε. Στην καρδιά της Δυτικής Ευρώπης.

Γάνδη. Η Μέκκα των hipster. Η πόλη των street kings, έτσι λένε τους ποδηλάτες εδώ. Πιο πιθανό να σε πατήσει ποδήλατο στο δρόμο παρά αμάξι. Μάλιστα, είναι τόσο “αθώοι” οι οδηγοί που ακόμα και αν ξαπλώσεις στο δρόμο σε φάση Νικόλας Άσιμος, θα περιμένουν ευγενικά να τελειώσεις τη δουλειά σου. Ας όψεται η αυστηρή τους νομοθεσία. Μία πόλη με μυρωδιά swing, κάτι από '20s. Ρέι Μίλερ και Λουίς Άρμστρονγκ. Στην εποχή της ποταπογόρευσης, “drink beer, save water” είναι το μότο των πρωτευουσιάνων της Ανατολικής Φλάνδρας. Μία πόλη, που παρότι κινείται σε ρυθμούς Charleston, ακόμη, προσπαθεί πάντα να αναδείξει οποιαδήποτε μορφή προοδευτικότητας και πολιτισμού(σε μία μόνιμη φεστιβαλική διάθεση). Μιλάμε για μία φοιτητούπολη, περίπου 250.000 νοματαίων. Και οι φοιτητές είναι η βασική πλουτοπαραγωγική πηγή της γραφικής φλαμανδικής πόλης, καθ' ότι οι ντόπιοι μετρημένοι στα δάχτυλα.

Τα αγγλικά είναι σα δεύτερη μητρική γλώσσα για τους Gentenaars -έτσι αυτοαποκαλούνται οι κάτοικοι της πόλης- και ευτυχώς γιατί πόνταρα πολύ στην πολυπολιτισμική κουλτούρα της γοητευτικής χιπστερούπολης. Η επίσημη γλώσσα είναι τα φλαμανδικά. Γλώσσα με μεσαιωνικές καταβολές, όπως, άλλωστε και η καλαίσθητη αρχιτεκτονική της πόλης. Ολλανδικά με βαριά και παχιά γερμανοπροφορά, να σου λένε “καλημέρα, πως μπορώ να σας βοηθήσω” και να αναρωτιέσαι αν σου βρίζουν τη μάνα. Αντιτουριστική κι ακαλαίσθητη γλώσσα. Το ξέρουν, γι' αυτό και μαθαίνουν άπταιστα αγγλικά και γαλλικά από την πρωτοβάθμια, κιόλας, εκπαίδευση. 

Το θέμα της γλώσσας έχει ιστορικές και πολιτικές ρίζες στο Βέλγιο. Ο Νότος, η Βαλονία, “μιλάει” γαλλικά κι έχει ως έδρα δραστηριοτήτων την πρωτεύουσα της Ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής, τις Βρυξέλλες. Πολιτικά προσκείμενος στη συντηρητική ελίτ, Γαλλική συνταγή, αντιλαμβάνεσαι την προσπάθειά τους για ταύτιση βλέποντας την επιμονή τους στο να τους απαντάς στα γαλλικά, δείγμα της γαλλικής επιρροής και της ανάγκης του πολιτισμικού και πολιτιστικού ανήκειν της πόλης. Επί της ουσίας, πρόκειται για μία ,αναγκαστικά, πιο διαλακτική γαλλική version λόγω της ιδιότητας που φέρει η πόλη των Βρυξελλών, ως κέντρο των πολιτικών εξελίξεων της Ευρώπης.

Το οξύμωρο, ωστόσο, είναι ότι οι Βέλγοι δεν είναι ούτε ιδεολόγοι, ούτε ιδεαλιστές. Δεν έχουν την ίδια κάψα για ανάμειξη με τα κοινά και τα πολιτικά τερτίπια, που έχει ο Έλληνας φεριπίν. Συντηρητικός λαός, καλμαρισμένος, εξαιρετικά ευγενικός και πάντα πρόθυμος να σε εξυπηρετήσει. Δηλαδή, ουδέτεροι-ξενέρωτοι-εργατικοί. Ίσως γι' αυτό τους επέλεξε η Ευρώπη.

Το πρόβλημα των Βέλγων είναι στο εσωτερικό τους. Ο διαχωρισμός Βορρά-Νότου, Φλάνδρας-Βαλονίας, δημιουργεί τρυγμούς στην κατα τα φαινόμενα φιλήσυχη γωνιά της Δυτικής Ευρώπης. Η Φλάνδρα είναι το κέντρο της εμπορικής δραστηριότητας με 25% υψηλότερο κατα κεφαλήν εισόδημα από τη Βαλονία. Δεν είναι τυχαίο πως το λιμάνι της Αμβέρσας συγκαταλέγεται στο top 5 των πιο παραγωγικών της Ευρώπης. Ο πλούσιος και άνετος Βορράς, της ελάχιστης ανεργίας και της συνεχούς ανάπτυξης, γκρινιάζει για τη συντήρηση του φτωχού, ρακένδυτου και πολιτικάντη Νότου που θέλει να έχει και τον έλεγχο. Στην έδρα της Βελγικής Ραδιοτηλεόρασης στις Βρυξέλλες βλέπεις το εξής κωμικό στοιχείο. Στην πόρτα του γαλλόφωνου τμήματος του κτιρίου διαβάζεις “εδώ μιλάμε γαλλικά”. Στην πόρτα του φλαμανδικού “εδώ δε μιλάμε, δουλεύουμε”. Επίσης, τα φλαμανδικά media προβάλλουν μόνο Φλάνδρα και εξωτερικές ειδήσεις σε συνάρτηση με την καθημερινότητά τους διατηρώντας ένα φιλογερμανικό προφίλ. Αντίθετα, η Βαλονία άπτεται κατ' αποκλειστικότητα με την ειδησεογραφία των Βρυξελλών και της Γαλλίας, αγνοώντας επιδεικτικά την “βόρεια, υβριστική αναπνοή”.

Μπορεί να ακούγεται ένα μέρος διχασμένο, αβέβαιο, χωρίς προσανατολισμό. Οι Βέλγοι, όμως, πέρασαν 1,5 χρόνο χωρίς διακυβέρνηση. Όχι απλά δεν καταστράφηκαν, αλλά σημείωσαν και σημαντικά ποσοστά ανάπτυξης. Δείγμα της κουλτούρας και της ιδιοσυγκρασίας μιας απολιτίκ, low-profile και ξενέρωτης κοινωνίας. Αυτό, για μένα, είναι ένα παράδειγμα συστημικής προόδου.