Έχει κι ένα επίτευγμα η σημερινή δημοσιογραφία.Δίνοντας λόγο σε αμόρφωτους παρουσιάζει την κοινωνική αμάθεια.
Όσκαρ Ουάιλντ

Δευτέρα 18 Αυγούστου 2014

Gost-(άρουμε)-amos do português

Όταν κατέβηκα για πρώτη φορά στην κουζίνα του κάτι σαν common room της δικής μας φοιτητικής- “εράσμους” -εστίας, ένιωθα σχετικά μαζεμένος. Κι εδώ που τα λέμε όταν στις πρώτες σου δύο μέρες στη φοιτητούπολη της Γάνδης, σκίζεσαι στη γραφειοκρατία και η μόνη κοινωνική συναναστροφή που έχεις είναι με κάτι τύπους που μοιάζουν σαν τζιχαντιστές έτοιμοι για πραξικόπημα, είσαι τουλάχιστον μαγκωμένος. Εκεί βρήκα ένα τραπέζι γεμάτο από πατάτες, μπρόκολα, λάδι, κρασί και σολωμό. Πάνω από τις κατσαρόλες τρεις τύποι με φαρδιά πλατιά χαμόγελα και μια κουτάλα ανα χείρας, να χασκογελάνε και να κάνουν χαλασμό. Αυτό ήταν. Αποκύρηξα τους τρομοκράτες του 4ου και 5ου ορόφου και προσηλυτίστηκα σε μία πιο εράσμους λογική. Αυτή των Πορτογάλων.

Η εμπειρία του εράσμους τελειώνει. Και κάπου εκεί η ουτοπία της διατήρησης μίας όποιας φιλίας θα έχει πάντοτε τροχοπέδη την πραγματική απόσταση. Βέβαια, έχεις την αίσθηση πως έχεις ανοιχτούς λογαριασμούς ακόμα. Κάνεις ένα quick search και προσεύχεσαι να μην καταλήξεις πάλι στη Ryanair, skype για τις λεπτομέρειες, φτιάχνεις αποσκευές αλά go light, check-in κι έφυγες για eurotrip. Εντάξει, ίσως να μην είναι και τόσο απλό. Μόνο έτσι, όμως, μπορείς να νιώσεις πως έβαλες και την τελική σφραγίδα στην εμπειρία του εράσμους.

Όπως κάθε λαός έτσι και οι Πορτογάλοι έχουν κάποιες ιδιαιτερότητες στην κουλτούρα τους. Αρχικά, ζούνε έντονα την κόντρα Βορρά-Νότου, την κόντρα των δύο μεγάλων αστικών κέντρων Πόρτο-Λισαβόνας, την κόντρα των δύο ποδοσφαιρικών μύθων Πόρτο-Μπενφίκα, την κόντρα της Super Bock με τη SAGRES(οι δύο πιο δημοφιλείς εγχώριες μπύρες). Βέβαια, ανεπίσημα υφίσταται και η νοητή διαίρεση στην κουλτούρα Δύσης κι Ανατολής, δηλαδή των ανθρώπων της θάλασσας και του Ατλαντικού, κάτι σαν τους δικούς μας νησιώτες, με τους ανθρώπους της γης και της υπαίθρου. Από τη μία, οι φωνακλάδες ψαράδες, ζώντας μία έντονη καθημερινότητα, παθιασμένοι και με ταμπεραμέντο, λατρεύουν το φαγοπότι, το μπινελίκι και τα “πονειρά ανέκδοτα”. Από την άλλη, οι ενάρετοι αγρότες, βαθιά θρησκευόμενοι, ζούνε μετ' ηρεμίας και γαλήνης, απολαμβάνοντας τους καρπούς της γης, ακούγοντας fado-κλασσική πορτογαλική μουσική ρομαντικής και συναισθηματικής χροιάς-κατά τη διάρκεια του δείπνου. Συνοπτικά, το Πόρτο, η καρδιά και πρωτεύουσα του Βορρά είναι το ενδεικτικότερο πολιτιστικό παράδειγμα της Πορτογαλικής κουλτούρας σε αντίθεση με την κοσμοπολίτικη Λισαβόνα, τουριστικό “άσυλο”, θέρετρο, δηλαδή, που σφετερίζεται τον τίτλο της πρωτεύουσας της χώρας.

Κάθε Πορτογάλος που γνώρισα στο άκουσμα του ότι ήμουν Έλληνας, έλεγε σπαραχτικά: “Grego, os jogos em 2004...meu deus, meu deus, meu deus”. Η περηφάνεια τους είναι και θα είναι πληγωμένη από το κάζο που υπέστησαν στο EURO του 2004. Δεν το ξεπέρασαν ποτέ. Και μετά από αυτή τη σύντομη στιχομυθία και με δεδομένη την αδυναμία μου για παραγωγική κουβέντα στα πορτογαλικά, τα σφηνάκια κατέβαιναν μονομιάς εις υγείαν της καταραμένης Ελλάδας που ακόμα τους στοιχειώνει. Οι Πορτογάλοι είναι ποδοσφαρολάγνοι. Ποδοσφαιρόπληκτοι. Ζουν κι αναπνέουν για τη μπάλα, όπου σταθούν κι όπου βρεθούν επιδίδονται σε αναλύσεις και καταλήγουν να τσακώνονται για την Πόρτο, για τη Μπενφίκα και τη Σπόρτινγκ Λισαβώνας, τις τρεις μεγάλες ομάδες, δηλαδή. Εκνευρίζονται με το στυλάκι του Ρονάλντο που είναι η επιτομή του “azeiteiro”-κάγκουρας-αλλά κρυφά δείχνουν να το γουστάρουν και κατ' επέκταση να το υιοθετούν. Βέβαια, το στυλ των “azeiteiros” κομπλάρει και κοκκινίζει μπροστά στα καθολικά και καθωσπρέπει κορίτσια. Τότε σε μία απόπειρα προσέγγισης-αλά καμάκι- ένα πνιγηρό “Olá”/Γεια, καταποντίζεται από τα περιπαιχτικά γελάκια των meninas/κορίτσια.

Οι Πορτογάλοι είναι καλοφαγάδες. Τους αρέσει το καλό φαγητό και άρα και το καλό κρασί. Είναι γευσιγνώστες, εκτιμούν και στηρίζουν σε μεγάλο βαθμό την εγχώρια και τοπική παραγωγή τους. Ωστόσο, για εκείνους το τραπέζι και η συγκέντρωση γύρω από αυτό έχει συγκεκριμένη ερμηνεία και στοχοθεσία. Είναι η μάζωξη της οικογένειας με την αφορμή του μεσημεριανού ή του δείπνου, ευκαιρία για κουβέντα κι αλληλεπίδραση. Η ευκαιρία για τη μητέρα να σε πείσει να γίνεις νοσοκόμα ή για τον πατέρα να σε πείσει να γίνεις μηχανικός. Αυτή είναι η δική τους πρακτική θεώρηση.

Η έννοια της οικογένειας έχει ,δεδομένα, ύψιστη σημασία, “tudo para a familia”/όλα για την οικογένεια. Εξαιρετικά φιλόξενοι και κοινωνικοί, επικαλούνται το Ξένιο Δία σαν παράδειγμα, τιμώντας τον προσκεκλημένο και την προέλευσή του, χωρίς ίχνος ιδιοτέλειας. Το κυριότερο δε, πως η φιλοξενία τους εμφανίζεται ως κοινός τόπος στην ευρύτερη πολιτιστική τους άποψη, χωρίς να αποτελεί αποκλειστικά δυνατότητα μιας αστικής τάξης.

Τέλος, πέρα από τα ονόματα οροσειρές που φέρουν σαν καμάρι και τιμή, τέσσερα μπορεί και έξι ονόματα μερικές φορές, επίδραση από τους “κακούς Σπανιόλους” που δε συμπαθούν ιδιαίτερα, σε επίπεδο πολιτικής δηλώνουν αριστεροί στις πεποιθήσεις τους, αλλά το 60% της αποχής τους στις πρόσφατες Ευρωεκλογές καταδεικνύει αφ' ενός τον προβληματισμό τους κι αφ' ετέρου την αδιαφορία τους.


Στον τελευταίο χαιρετισμό στο αεροδρόμιο του Πόρτο κι ενώ επιβιβάστηκα στο αεροπλάνο, έφερα κατα νου τις εικόνες και τις εμπειρίες μου από το ταξίδι. Η ζεστή από την τελευταία φωτογραφία κάμερα μπήκε αναπαυτικά στη θήκη της, με την ελπίδα του ότι η Ευρώπη θα παραμείνει μια γειτονιά. Ένα φιλόξενο σπίτι ενός φίλου, μία αυθόρμητη εξόρμηση, ένα reunion για να θυμηθείς εικόνες μιας μοναδικής εμπειρίας. Οι φωτογραφίες είναι αναμνήσεις και οι αναμνήσεις γνώση κι εμπειρία απαραίτητη για να σε ωριμάσει.  

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Ευχαριστώ για τα σχόλια σας!